Chỉ số giá sản xuất PPI: Ý nghĩa và tác động đến nền kinh tế

Chỉ số giá sản xuất (PPI) là một trong những yếu tố quan trọng trong việc đánh giá tình hình kinh tế. Nó cho chúng ta cái nhìn tổng quan về tăng giảm của giá cả trong quá trình sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Bài viết này sẽ khám phá ý nghĩa của PPI và tác động quan trọng mà nó có đối với nền kinh tế. Cùng WiGroup tìm hiểu chỉ số giá sản xuất PPI là gì? Ý nghĩa và tác động PPI đến nền kinh tế.

Giới thiệu về chỉ số giá sản xuất PPI

Khái niệm

Chỉ số giá sản xuất PPI (tiếng Anh là Producer Price Index) là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng, đánh giá sự biến động giá cả trong lĩnh vực sản xuất. Nói cách khác, chỉ số này được sử dụng để đo lường sự thay đổi trong chi phí mà các doanh nghiệp phải trả cho các loại hàng hóa và dịch vụ trong quá trình kinh doanh như chi phí nguyên vật liệu, lao động và chi phí vận chuyển.

Vai trò của chỉ số giá sản xuất

• Đánh giá mức độ lạm phát: PPI giúp đánh giá mức độ biến động giá cả đầu vào của các doanh nghiệp, từ đó phản ánh xu hướng lạm phát trong nền kinh tế.

• Phân tích hoạt động sản xuất kinh doanh: PPI giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, so sánh chi phí sản xuất với giá bán sản phẩm, dịch vụ.

• Lập kế hoạch kinh doanh: PPI giúp doanh nghiệp lập kế hoạch sản xuất kinh doanh, dự báo chi phí và giá bán sản phẩm, dịch vụ một cách hiệu quả.

• Đánh giá hiệu quả chính sách tiền tệ: PPI giúp các nhà hoạch định chính sách tiền tệ đánh giá hiệu quả các chính sách điều tiết giá cả, kiểm soát lạm phát.

Cách tính toán Chỉ số giá sản xuất PPI

Quy trình tính toán

Quy trình tính toán chỉ số giá sản xuất bao gồm các bước sau:

• Cố định các hàng hóa, dịch vụ và xác định giá cả: Trước tiên, người tính toán cần xác định danh sách các hàng hóa và dịch vụ của một doanh nghiệp, số lượng hàng hóa và dịch vụ mà doanh nghiệp sẽ mua, cùng với giá cả của những mặt hàng đó. Giá phù hợp để tính PPI là giá cơ bản chưa bao gồm VAT và các loại thuế được khấu trừ tương tự có liên quan trực tiếp đến doanh thu, cũng như tất cả các loại thuế hàng hóa và dịch vụ được lập hóa đơn. Tuy nhiên, các khoản trợ cấp đối với sản phẩm mà nhà sản xuất nhận được, nếu có, nên được cộng vào giá cơ bản.

• Tính toán chi phí của hàng hóa và dịch vụ: Tiếp đến, người tính toán sẽ tiến hành cộng tổng chi phí mà doanh nghiệp cần chi trả dựa trên số lượng và giá cả các mặt hàng đã xác định.

• Chọn kỳ cơ sở và tính toán PPI: Bởi vì chỉ số PPI được sử dụng để đo lường sự thay đổi trong chi phí của doanh nghiệp theo thời gian, người tính toán cần chọn một kỳ cơ sở (hay kỳ gốc) làm mốc để so sánh với các kỳ khác. Khi kỳ gốc đã được được chọn, PPI sẽ được tính toán như sau:

PPI = (Chi phí HH&DV của doanh nghiệp trong kỳ hiện tại/Chi phí HH&DV của doanh nghiệp trong kỳ gốc) x 100

Các giai đoạn của quá trình sản xuất

Chỉ số giá sản xuất PPI có thể được tính dựa trên 3 giai đoạn khác nhau của quá trình sản xuất, bao gồm:

• PPI trong giai đoạn hàng hóa thô: Chỉ số PPI trong giai đoạn này sẽ đo lường sự biến động giá cả của nguồn nguyên liệu sản xuất giữa các kỳ. Các nguyên liệu thô có thể bao gồm than, dầu, …

• PPI trong giai đoạn sản xuất: Trong quá trình sản xuất, một số sản phẩm có thể dừng lại ở một công đoạn nhất định, được gọi là sản phẩm trung gian, và được bán cho các nhà sản xuất khác để hoàn thiện. Trong trường hợp này, giá bán của từng sản phẩm sẽ được gán một trọng số tương ứng với tỷ trọng của từng sản phẩm trung gian đối với tổng giá trị sản xuất.

• PPI trong giai đoạn hoàn thiện: PPI trong gia đoạn hoàn thiện đo lường sự thay đổi về giá của các sản phẩm đã hoàn thiện. Cần chú ý rằng, chỉ sô PPI trong giai đoạn này thường không tính đến các mặt hàng năng lượng và thực phẩm.

Ý nghĩa của chỉ số giá sản xuất PPI

Điều chỉnh hợp đồng mua bán

Dữ liệu về PPI có thể được sử dụng làm cơ sở điều chỉnh các hợp đồng mua bán dài hạn, trong đó các bên tham gia hợp đồng thường đưa ra yêu cầu về việc thanh toán các khoản tiền định kỳ trong quá trình sản xuất. Khi có sự biến động trong giá nguyên liệu đầu vào, các bên tham gia hợp đồng có thể điều chỉnh thỏa thuận về các khoản thanh toán dựa trên chỉ số PPI.

Ví dụ: Một hợp đồng dài hạn về việc cung cấp nguyên liệu sản xuất bánh ngọt có quy định cụ thể về việc nhà sản xuất cần thanh toán một khoản tiền cụ thể sau mỗi đợt giao hàng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, giá của một nguyên liệu chính là lúa mì đột ngột tăng cao. Nhà sản xuất sẽ cần phải thảo luận lại với đối tác để điều chỉnh lại các khoản thanh toán, tránh thất thoát cho cả 2 bên. Thay vì thanh toán hàng kỳ theo một khoản tiền cố định, họ có thể thống nhất lại các khoản thanh toán theo phần trăm PPI giữa giá lúa mì hiện tại và giá trong hợp đồng ban đầu.

Mối liên hệ giữa PPI, CPI và lạm phát

Sau cùng, các doanh nghiệp sẽ chuyển một phần gánh nặng chi phí sản xuất của họ sang cho người tiêu dùng dưới hình thức tăng giá bán của hàng hóa và dịch vụ, vì thế những biến động trong chỉ số giá sản xuất PPI thường được xem là công cụ hữu ích trong việc dự đoán sự thay đổi của chỉ số giá tiêu dùng CPI.

Nói cách khác, PPI tăng là dấu hiệu của sự tăng giá tiêu dùng trong tương lai, và sự gia tăng giá cả trên mặt bằng chung có thể khiến đồng tiền bị mất giá trị, dẫn đến lạm phát. Vì thế, nhiều ngân hàng trung ương có tận dụng dữ liệu này để xây dựng các chính sách tiền tệ, trong đó có Cục Dự trữ Liên bang FED của Hoa Kỳ.

Sức cạnh tranh của nền kinh tế

Chỉ số giá sản xuất cũng phản ánh sức cạnh tranh của nền kinh tế. Khi chỉ số PPI của một quốc gia tăng cao hơn các quốc gia khác, giá thành sản phẩm của quốc gia đó cũng sẽ tăng cao hơn. Điều này có thể khiến hàng hóa của quốc gia đó có sức cạnh tranh kém hơn trên thị trường quốc tế.

Tác động của chỉ số sản xuất PPI đến nền kinh tế

Tác động đến chi phí sinh hoạt

Chỉ số giá sản xuất (PPI) tăng cao có tác động đến chi phí sinh hoạt của người dân. Khi giá cả hàng hóa tăng, chi phí sinh hoạt của người tiêu dùng cũng tăng lên. Nếu tăng giá cả không được đồng hành bới tăng thu nhập, sức mua của người tiêu dùng sẽ bị giảm sút, dẫn đến việc họ phải hạn chế chi tiêu sinh hoạt và tiết kiệm hơn. Điều này có thể ảnh hưởng tiếu cực đến đời sống của người dân và tình trạng tiêu thụ kinh tế.

Tác động đến lợi nhuận của doanh nghiệp

Chỉ số giá sản xuất (PPI) đo lường sự biến đổi trung bình của giá bán trong ngành sản xuất. Khi PPI tăng, chi phí sản xuất của doanh nghiệp cũng tăng theo. Điều này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận doanh nghiệp vì khó khăn trong việc tăng giá bán sản phẩm để đền bù chi phí tăng lên.

Cụ thể, tăng PPI có thể gây ra các tác động sau:

• Tăng chi phí nguyên vật liệu: Giá nguyên vật liệu là yếu tố quan trọng trong giá thành sản phẩm. Khi giá nguyên vật liệu tăng, chi phí sản xuất tăng theo. Điều này buộc doanh nghiệp phải tăng giá bán, nhưng nếu tăng giá quá cao, có thể làm giảm nhu cầu và ảnh hưởng đến lợi nhuận.

• Tăng chi phí nhân công: Chi phí nhân công cũng là yếu tố quan trọng trong giá thành sản phẩm. Khi giá nhân công tăng, chi phí sản xuất tăng. Doanh nghiệp có thể áp dụng giải pháp giảm chi phí nhân công, nhưng điều này có thể ảnh hưởng đến năng suất lao động và hiệu quả hoạt động.

• Tăng chi phí vận chuyển: Chi phí vận chuyển cũng đóng góp vào giá thành sản phẩm. Khi giá vận chuyển tăng, chi phí sản xuất tăng. Doanh nghiệp có thể tìm cách giảm chi phí vận chuyển, nhưng trong trường hợp giá vận chuyển tăng đột biến, các giải pháp này có thể không hiệu quả.

Tác động đến lãi suất

PPI tăng có thể dẫn đến lạm phát. Để kiểm soát lạm phát, các ngân hàng trung ương sẽ có xu hướng tăng lãi suất để bảo vệ giá trị tiền tệ. Bên cạnh đó, sự mất giá của đồng tiền cũng có thể khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, dẫn đến việc giảm đầu tư và tăng lãi suất.

Lãi suất tăng sẽ khiến chi phí vay tăng lên, do đó hoạt động vay mượn của các cá nhân và doanh nghiệp sẽ giảm đi. Bên cạnh đó, lãi suất cao cũng là một công cụ đê thu hút tiền gửi từ người dân, đồng thời thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư để hưởng lợi từ lãi suất này. Vì thế, việc tăng lãi suất sẽ làm tăng cầu tiền tệ và tăng giá trị của đồng tiền.

Ngược lại, khi PPI giảm, tình trạng giảm phát sẽ xảy ra, kéo theo sự sụt giảm trong lãi suất.

Thực vậy, dựa vào dữ liệu vĩ mô thị trường Mỹ cập nhật đến 25/7/2024, dễ dàng nhận thấy chỉ số CPI (đo lường lạm phát) dần hạ nhiệt với các chính sách thắt chặt tiền tệ đến từ xứ cờ hoa kể từ tháng 3 năm 2022. Đáng chú ý, chỉ số PPI đang trong xu hướng tăng, báo hiệu cho các rủi ro lạm phát rình rập.

Tuy nhiên PPI thể hiện cho việc tăng giá đầu vào từ phía doanh nghiệp, còn giá bán đầu ra sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như tiêu dùng nội/ngoại địa của thị trường. Vì vậy chỉ số PPI chỉ đóng vai trò dự báo cho CPI hoặc dự phóng cho sự phục hồi của nền kinh tế khi đơn hàng nhiều hơn và nhu cầu nhập mới/sản xuất mới của các doanh nghiệp tăng lên.

Có thể thấy, chỉ số giá sản xuất PPI là một hệ số kinh tế phức tạp và rất quan trọng trong quá trình kinh doanh, sản xuất cũng như trong việc đánh giá tình hình lạm phát và sức cạnh tranh của một nền kinh tế. Hiểu rõ về chỉ số PPI là vô cùng cần thiết để các cá nhân và doanh nghiệp có thể đưa ra các quyết định đầu tư và quản lý rủi ro hợp lý, từ đó thúc đẩy hiệu quả kinh doanh được tối ưu hơn.

Hãy sử dụng WiChart để đưa ra quyết định tài chính thông minh và chiến lược dự trên dữ liệu tài chính.

Tham gia ngay khóa học Phân tích vĩ mô của WiGroup để hiểu rõ hơn nhé.