GDP có tác động mạnh tới thị trường chứng khoán, khi GDP tăng hoặc giảm thì đều phản ánh trên thị trường. Tuy nhiên, cần phải chú ý là mối quan hệ này còn bị ảnh hưởng bởi những tác nhân khác như lãi suất và các sự kiện địa chính trị,... Hãy cùng phân tích mối quan hệ giữa GDP và thị trường chứng khoán trong bài viết này.
Định nghĩa GDP và cách tính
Định nghĩa
GDP (Gross Domestic Product) là 1 chỉ số dùng để đo lường tổng sản phẩm quốc nội, từ đó đánh giá được tình hình hiệu quả kinh tế của 1 quốc gia. GDP được tính dựa trên tổng giá trị hàng hóa dịch vụ được sản xuất trong 1 quốc gia trong 1 khoảng thời gian nào đó (thường là 1 năm).
Cách tính GDP
Cụ thể, có 3 cách tính GDP thông dụng nhất:
Phương pháp chi tiêu
Phương pháp thu nhập
Phương pháp giá trị gia tăng
Phổ biến nhất là phương pháp chi tiêu. Theo lý thuyết, nền kinh tế bao gồm 3 thành phần chính: Chính phủ, doanh nghiệp, hộ gia đình. Để nền kinh tế vận hành thì cả 3 đối tượng này đều phải tương tác, trao đổi, và chi tiêu. Do đó, có thể thấy nền kinh tế có 3 nguồn chi tiêu chính đó là:
Chi tiêu của Chính phủ - G: Government
Chi tiêu của doanh nghiệp – I: Investment
Chi tiêu của hộ gia đình – C: Consumption
Ngoài ra còn có các chi tiêu của nước ngoài đối với các sản phẩm trong nước:
X: Xuất khẩu những mặt hàng trong nước thì cộng vào
M: Nhập khẩu phải được loại trừ
Do đó, công thức GDP được tính bằng: GDP = C + I + G + X – M . Đây là cách hiểu đơn giản nhất về GDP về mặt kinh tế.
Tác động của GDP đến thị trường chứng khoán
Dựa trên định nghĩa và cách tính trên, có thể chia tác động của GDP tới thị trường chứng khoán theo 3 khía cạnh chính từ: Chính phủ, doanh nghiệp, và hộ gia đình.
Tác động bởi hộ gia đình
Khi GDP tăng trưởng tức nền kinh tế phát triển, hộ gia đình sẽ có thu nhập trên đầu người cao hơn, do đó sẵn sàng chi tiêu hơn. Ngoài chi tiêu cho các hoạt động thường ngày cũng như vui chơi giải trí, người dân có thể quan tâm tới đầu tư chứng khoán nhiều hơn. Lúc này, thị trường chứng khoán sẽ trở nên sôi động với nhiều giao dịch trên thị trường.
Ngược lại, nếu GDP tăng trưởng âm hoặc giảm sẽ bao trùm 1 không khí ảm đạm lên thị trường chứng khoán, người dân tiết kiệm hơn trong chi tiêu, không hào hứng đầu tư mạnh vào thị trường.
Tác động bởi doanh nghiệp
Việc người dân có nhiều thu nhập khả dụng hơn cũng sẽ thúc đẩy sự phát triển của các công ty thuộc nhiều ngành nghề, đặc biệt là bán lẻ, công nghệ, và giải trí. Tuy nhiên thì những nhóm cổ phiếu phòng thủ như hàng tiện ích (nước, điện, khí đốt,...); hàng thiết yếu (đồ gia dụng, đồ vệ sinh cá nhân, thực phẩm thiết yếu,...) và 1 số loại khác là những loại cổ phiếu không bị ảnh hưởng bởi sự lên xuống của thị trường nên cũng sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi GDP.
Nhìn chung, các công ty sẽ tăng cường sản xuất để đáp ứng nhu cầu người dân và có doanh thu cũng như doanh số cao hơn, dẫn tới sự tăng trưởng của thị trường chứng khoán. Ngược lại, nếu GDP giảm hoặc tăng trưởng âm sẽ khiến doanh nghiệp giảm bớt đầu tư, cũng như có thể cắt giảm nhân sự, khiến thị trường chứng khoán có sự dao động mạnh theo chiều hướng đi xuống.
Khi GDP tăng, doanh thu và lợi nhuận của các công ty cũng tăng, điều này thường được phản ánh trong giá trị chứng khoán của công ty đó. Nhà đầu tư có xu hướng mua vào cổ phiếu và tăng cường hoạt động giao dịch, dẫn đến tăng giá trị chứng khoán trên thị trường.
Tác động bởi Chính phủ
Ở góc độ của Chính phủ, các chính sách tài khóa sẽ được điều chỉnh theo sự tăng trưởng GDP, ảnh hưởng tới thị trường chứng khoán. Thuế thu được sẽ gia tăng theo lợi nhuận của doanh nghiệp, ngân sách nhà nước sẽ được gia tăng, chính phủ sẽ có nguồn lực để đầu tư và mở rộng chi tiêu công. Ngược lại thì tăng thuế hoặc các chính sách tài khóa hạn chế sẽ ảnh hưởng xấu tới thị trường chứng khoán. Điều này sẽ làm giảm lợi nhuận và đầu tư của doanh nghiệp, làm giảm giá cổ phiếu.
Còn chính sách tiền tệ sẽ được đưa ra bởi Ngân hàng Trung ương (NHTW). Trong thời kỳ GDP tăng trưởng, NHTW có thể tăng lãi suất để giảm lạm phát, ảnh hưởng tới định giá cổ phiếu bởi điều này làm tăng chi phí vay và có thể giảm chi tiêu người dùng. Và cuối cùng dẫn tới giảm giá cổ phiếu. Ngược lại, giảm lãi suất có thể kích cầu vay và đầu tư, khiến cho giá cổ phiếu tăng, TTCK trở nên sôi động. Tuy nhiên tình trạng này cũng phải được giám sát kỹ càng bởi có thể xảy ra bong bóng khi cổ phiếu được định giá cao hơn giá trị thật quá nhiều.
Ví dụ thực tế về tác động của GDP đến thị trường chứng khoán
Tăng trưởng GDP của Hoa Kỳ và thị trường chứng khoán
Năm 2021, GDP của Hoa Kỳ tăng 5,7%, mức tăng trưởng cao nhất kể từ năm 1984. Sự tăng trưởng kinh tế này đã thúc đẩy thị trường chứng khoán Hoa Kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, với chỉ số S&P 500 tăng 28,7%.
Năm 2022, GDP của Hoa Kỳ tăng 2,3%, thấp hơn so với dự báo của các chuyên gia. Sự tăng trưởng kinh tế chậm lại này đã khiến thị trường chứng khoán Hoa Kỳ giảm điểm, với chỉ số S&P 500 giảm 13,3%.
Cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2008 và tác động tiêu cực lên thị trường chứng khoán
Năm 2008, cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây ra tác động tiêu cực lớn đến thị trường chứng khoán trên toàn cầu. Sự sụp đổ của thị trường nhà ở ở Hoa Kỳ đã đẩy toàn cầu vào khủng hoảng tài chính, gây giảm mạnh GDP của nhiều quốc gia.
Đối với Hoa Kỳ, GDP đã giảm 3,8% trong năm 2008, đây là mức giảm lớn nhất từ khi xảy ra cuộc suy thoái lớn trước đó. Sự suy giảm này đã khiến thị trường chứng khoán Hoa Kỳ sụp đổ, với chỉ số S&P 500 giảm 57%.
Tại Việt Nam, trong năm 2008, GDP cũng giảm mạnh 5,8%, đây là mức giảm lớn nhất kể từ khi thống kê GDP được tiến hành. Sự suy giảm GDP này đã ảnh hưởng đáng kể đến thị trường chứng khoán Việt Nam, với chỉ số VN-Index giảm 62,3%.
Tóm lại, mối quan hệ giữa GDP và thị trường chứng khoán là phức tạp và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. GDP thường được coi là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá sức khỏe của nền kinh tế và có thể tạo ra tác động rộng lớn đối với thị trường chứng khoán.
Hãy sử dụng WiChart để đưa ra quyết định tài chính thông minh và chiến lược dự trên dữ liệu tài chính. Nâng cao kỹ năng phân tích tài chính và đầu tư thông qua các khóa đào tạo về tài chính, đầu tư chuyên sâu từ WiGroup. Hãy đăng ký ngay để trở thành nhà đầu tư, kinh doanh thông thái.